Tysiąc i jeden lord. Recenzja książki

Lubimy odkrywać świat. Zwiedzać, czy to za pomocą Internetu, książek (tak, to mój ulubiony sposób, jak się domyślacie) czy podróży, ale to ostatnie, jak zapewne wiecie, są ostatnio dość niebezpieczne. Poznawać dziwne, ekscytujące, tajemnicze miejsca, nierzadko osnute mrocznymi legendami jak mgłą. Niestety, mało jest już takich – a nawet jeśli są, zwykły zjadacz chleba nie ma pieniędzy na lot, a my, mole, wydajemy wszystko na książki – bo atmosferę psują stragany i mnóstwo turystów pozujących do słodkich selfie. Ale nasz świat jest w sumie nudny. Po jakimś czasie znamy wszystkie góry, ich oficjalne i ludowe nazwy, wszystkie jaskinie, parki, drzewa i wszystko jest znane, nasze i .. nudne. Nowy Jork przestaje bawić, Paryż i słynna wieża Eiffela również, nie mówiąc o rodzimej miejscowości. Wtedy postanawiamy odkrywać inne światy, te, które stworzyliśmy w swojej własnej głowie, lub które są wytworem fantazji pisarzy. Wymyślone drogi, zamki, lasy i królowie, królewny, smoki, królowe, elfy, bohaterowie i zdrajcy, zamknięci w zadrukowanych, płaskich kartkach książek fantastów wszelkiej maści, wzrostu i urody. Książeczki szczupłe, by było jak najwięcej tomów, a co za tym idzie, więcej pieniędzy oraz opasłe księgi, niczym najprawdziwsze kroniki z tamtych światów, dla których potrzeba dużo więcej czasu i, nie oszukujmy się, miejsca na półce.

Światy są mniej lub bardziej pomysłowe. Jedne wręcz do ostatniej linijki przypominają Śródziemnie mojego Mistrza Tolkiena (wtedy, uwaga Autorzy, Sauron przewraca się w swoim grobie pod szczątkami Barad-dur w Mordorze), inne orbitują wraz z Marsem czy też Wenus, inne czerpią ze średniowiecza, z Grecji (bogowie!), Egiptu, Rzymu i innych pięknych miejsc, które warto by zwiedzić.

Niektóre światy są zatłoczone turystami, inne wręcz przeciwnie, wieją pustkami, ku zgrozie ich twórców. Niektóre z nich są bogate w szczegóły, inne – wręcz przeciwnie, wieją pustką i aż proszą się o powstawianie literowych domów, pałaców i wypełnienia powieści postaciami, których moglibyśmy nazwać swoimi dobrymi znajomymi, których byśmy witali na ulicy i prosili o autograf, gdyby, oczywiście, tamci ludzie mogliby przedostać się do naszego świata. Ale marzenia.. Nie wszystkie postacie nie we wszystkich światach są na tyle dobrze opisane przez ludzkich bajarzy, by wiedzieć, jacy są. Ale jeśli mamy wrażenie, że te osoby naprawdę istnieją, z wielką chęcią wchodzimy do świata, by się z nimi spotkać.. i nie mamy ochoty wychodzić. Na pewno znacie taki stan, który każe czytać daną książkę, czy, jak wolicie, kronikę danego świata, od nowa i od nowa, za każdym razem nie mając ochoty na rozstanie się bohaterami.

Dlatego różni bajkopisarze i inne pióroskrobki, otoczeni opiekuńczymi skrzydłami Muz, albo też oślepieni bogactwami w których Smaug śpi, postanowili dać ludziom coś lepszego niż pojedyncze książki zaostrzające apetyt na więcej. Dali nam całe serie kronik i to jakie – niektóre z nich mają po czterdzieści tomów, natomiast inne mają ich po siedem, osiem, ale za to ich objętość przekracza grubość cegły. Tak też jest z baśnią, legendą, opowieścią czy kroniką, lub co tam chcecie, którą czytałam ostatnio, przyznaję, że pod wpływem nie ciekawości, ale chęci dowiedzenia się, czy w tym, co tak bardzo kochają jest faktycznie coś godnego kochania, choćby polubienia. Poprzednia część, jak możecie dowiedzieć się z mojej recenzji, nie zadowoliła mnie za bardzo, więc dużo nie oczekiwałam po tej – szczególnie, że, o mój Boże, miała osiemset stron, z czego przeszło siedemset pięćdziesiąt było zadrukowanych powieścią (na reszcie Autor wypisał wszystkie rody biorące udział w tym zamieszaniu, imiona, role, jakie pełnią, herby i inne rzeczy w tym rodzaju). Nie zrozumcie mnie źle – kocham grube książki, szczególnie przewodniki po innych światach – ale co do tego, byłam pewna, że opowieść mnie przytłoczy, co, zresztą, okazało się prawdą. Niestety. Po przeczytaniu nie miałam chęci pozostania z bohaterami i czułam się, jakbym była zakuta w ciężką, lśniącą zbroję, o wiele dla mnie za dużą w dodatku. Paskudne uczucie, każdy rycerz to potwierdzi.

Tymczasem w Westeros, po śmierci starego, dobrego Roberta, Uzurpatora, łajdaka i pijaka, o Żelazny Tron zabija się czwórka, a właściwie piątka facetów (no, mój drogi Robb jest jeszcze niemal dzieckiem..): Robb Stark, król Północy i Młody Wilk (tak, wiem, zachwycam się nim, a później w serialu i w książkach staje się to, co widziała w wizji Dany i w śnie Theona), z wielką łatwością wygrywa wszystkie bitwy; Tywin Lannister ojciec tej głupiej królowej, jej braciszka i Karła; a także dwaj bracia – Renly i Stannis, będący młodszymi braćmi króla Roberta; a także ojciec Theona Greyjoy'a. Na dalekim wschodzie Daenerys opiekuje się swoimi, na razie, sympatycznymi smokami i próbuje zdobyć flotę, którą ma zamiar podbić Westeros i odebrać lordom Żelazny Tron, który, mówiąc szczerze, najbardziej się jej należy. Walka jest mniej więcej równa, bo każdy z nich ma coś w zanadrzu: Robb ma wilka, Stannis ma Czerwoną Kapłankę i Boga Ognia, o których będzie więcej dalej, a Lannisterowie, dzięki Tyrionowi, mają nieubłagany dziki ogień, natomiast Theon zdobył.. Winterfell, siedzibę Starków, pod nieobecność Cateyln, Robba i innych (to, że nie ma tam Eddarda Starka, jest, mam nadzieję, oczywiste). Natomiast na Murze robi się coraz zimniej: już na początku książki dowiadujemy się, że do maestrów przybyły białe kruki – zwiastuny Zimy. A wiadomo, z Zimą budzą się Inni, a z Innymi, olbrzymami, mamutami i innymi potworami na Westeros kroczy szósty, chyba najbardziej upiorny król – Mance, Król Zza Muru. I po kilku efektownych śmierciach współtowarzyszy Jon zostaje sam, w dodatku z rozkazem zdradzenia Nocnej Straży i szpiegowania Dzikich. Zresztą, co ja piszę. Wszystko, co opisuję i tak jest czubkiem góry lodowej, widzianym z Titanica. Resztę musicie odkryć sami, gdy zdecydujecie się na przeczytanie tej powieści.

W tym tomie dużą rolę pełni religia. Siedmiu, starzy bogowie z Bożych Gajów, Utopiony Bóg żelaznych ludzi, a także, uwaga, uwaga, Bóg Ognia i Melisandre, kobieta o wielkiej mocy, którą zdążyłam już znienawidzić, jego kapłanka. Nie byłoby nic w tym dziwnego, gdyby nie to, że pewne fragmenty kultu owego boga kojarzą mi się z chrześcijaństwem. No bo, chociażby, palenie statuetek starych bogów. Albo znak tego boga – płonące serce, gorliwie noszone przez jego wyznawców i widoczne na sztandarach Stannisa. Albo ich zawołanie, które skojarzyło mi się z stylistyką biblijną, tak samo jak prorocy głoszący upadek miasta na ulicach stolicy. A ponieważ Bóg Ognia jest raczej złym bogiem, którego cała moc tkwi w czarnej magii jego ohydnej, wrednej, okrutnej. głupiej kapłanki-łajdaczki, której nie sposób polubić, raczej nie za bardzo, jeśli w ogóle ta religia ma jakiś pierwowzór w świecie, w którym my żyjemy, Autor lubi chrześcijaństwo. Ale pomijając to – pisarz może lubić co chce, mnie to nie zajmuje. W każdym razie Utopiony Bóg i Bóg Ognia przynieśli wiele świeżości do powieści.

Tutaj mamy już więcej także elementów fantastycznych. Pomijając Melisandre, dowiadujemy się, że młodzi Starkowie są wilkołakami lub zwierzoludami, co było niezwykle interesujące, mimo tego, że łatwo można było się domyślić. Poza tym są już wspomnienia o olbrzymach i mamutach, a Dany w jednym z moich ulubionych fragmentów spotyka się z Nieśmiertelnymi – duchami, czy nie-duchami, w każdym razie z kimś, kto raczej nie należy do świata ludzi. Już nie mówiąc o smokach, które towarzyszą khaleesi przez cały czas i, jak na mój dziwny gust, sympatyczne z nich zwierzątka.

Ocena tej opowieści będzie, zapowiadam, bardzo dla mnie trudna. Dlatego, że wszystko jest takie średnie, nie ma czegoś zupełnie tragicznego, albo, niestety, czegoś bardzo dobrego. Więc jak zwykle, zaczynamy od okładki, bo ta, w wersji serialowej, zasługuje na oddzielny akapit.

Jest faktycznie bardzo ładna – na czarnym tle widać rękę i koronę, oznaczającą stracie królów i to, który pierwszy będzie tym, na którego głowie pojawi się korona Westeros a także zasiądzie na Żelaznym Tronie, chwilowo zajętym przez głupiego, młodego Lannistera. Czarny wyszczupla książkę, ale też sprawia, że pięknie wygląda na półce. O tej poprzedniej, nieserialowej, wspomnę tylko tyle, że nie znając jeszcze wtedy Autora, myślałam, że to jakaś skandynawska saga, a i obrazek raczej ma się nijak do treści. Jednak postąpię tak jak w przypadku poprzedniej części – pójdę na kompromis i ocenię tę ładniejszą. I tak ocena nie będzie przesadnie wysoka.

Mam ochotę napisać o bohaterach, bo przez te siedemset stron trochę ich tam było. Niedużo, co jest wielkim plusem, bo gdyby przez kartki przeszłaby armia postaci, mówiących i robiących coś, co nie ma wpływu na fabułę, podziękowałabym już po stu stronach. Jest w sam raz, tyle ile powinno ich być, szczególnie kiedy żadna z nich nie jest zbyt rozpoznawalna – wszystkie są mało charakterystyczne, rozmyte i w końcu jednakowe. Wkurzająca Catelyn, jak zwykle z tą swoją dziwną odwagą i patologiczną miłością do synów i córek, polegającą na słuchaniu swojego syna i pakowaniu swojego nijakiego nosa tam, gdzie nie trzeba. I to wszystko dlatego, że Autor konsekwentnie brnie w zapychanie jej wszelkimi możliwymi cechami, dzięki czemu nie wiemy o niej nic i jeszcze denerwuje. I to jeszcze jak! Zresztą, jej wątek urywa się w momencie, w którym chce zabić Jaime'a (niestety chyba przeżyje) i przez blisko dwieście stron możemy od niej odpocząć. Robba jest jeszcze mniej, zaledwie parę razy rozmawiał z Catelyn, więcej jest o jego zwycięstwach, więc, niestety, dużo o nim nie napiszę (chociaż bym chciała). Jona jest trochę więcej, dowiadujemy się dużo o jego litości i dobrych manierach dla kobiet, przez co naprawdę zaczęłam go jeszcze bardziej lubić. To jeden z tych niewielu bohaterów tej powieści, którzy mieli kręgosłup moralny, ba! Jedyny. Nie chciał nawet pozornie zdradzić Nocnej Straży, a z tym reszta bohaterów nie ma żadnych problemów. Ach, Jon. Wysłałabym mu walentynkę, tylko że, pech, on nie może mieć dziewczyny. Następna jest Arya. Aryi już nie lubię. W recenzji poprzedniego tomu rozpisywałam się, jaka owa mała Arya mądra i dobra, silna i dzielna oraz inne rzeczy, a teraz dziwię się własnym słowom. Arya jest okrutna, zabija ludzi z zimną krwią, życzy im śmierci, chce zostać mężczyzną. Nie lubię jej, ani rozdziałów z jej perspektywy. Inna sprawą jest to, że osoba, która nie potrafiłaby sobie poradzić tak jak Arya, szybko by zginął. I właśnie ona ma szansę przeżyć tę piekielną wojnę. Inną kobietą jest Matka Smoków – Daenerys, równie irytująca. Przechwala się, że jest już młodą kobietą, a nie potrafi wyjechać z miasta, w którym grozi jej niebezpieczeństwo i za bardzo ufa temu Mormontowi, który ją pożąda. Tfu, dla mnie to pedofilstwo, albo to drugie, co jest miłością do nastolatek, tylko zapomniałam jak się nazywa. Wkurzało mnie to nieco, szczerze mówiąc. Ceresei i jej synek, banda z Czerwonej Twierdzy, dalej jest bandą beznadziejnych, głupich, ale nie wywołujących strachu komediantów, którzy nie zginięli tylko dlatego, że mają kilku wiernych obrońców i dostatecznie wiele sprytu oraz są sadystami, więcej nie będę o nich mówić, bo gdy słyszę cokolwiek o łaskawej królowej Westeros bierze mnie nerwica po prostu. Do bardziej ciekawszych postaci należą obaj kochani bracia Roberta, szczególnie polubiłam biednego Renly'ego, a także Davos Seaworth, który, niestety, zginął i z którego perspektywy mieliśmy zbyt mało fragmentów, by powiedzieć coś ciekawszego. Natomiast Theon, ze swoim iście paskudnym charakterem, wciąż jeszcze jest szkicem, dość rozwiniętym, ale szkicem. Mam nadzieję, że pojawi się w następnych tomach już w lepszej, bardziej pełnej odsłonie. Na razie wkurza, niż zasmuca, tak samo jak ta durna Sansa (chociaż na końcu pokazała trochę charakterku, nie powiem), która uparcie wierzyła w legendy o rycerzach ratujących wdowy i starców (to pewnie też jest paszkwilem pisarza na „obłudną” kulturę średniowiecza w Europie) Jedna tylko postać, Tyrion Lannister, ładnie i ciekawie się rozwinęła, co, mam nadzieję, pisarz wykorzysta w następnym tomie. Karzeł, zakochany w prostytutce, wspominający swoją pierwszą ukochaną, będącą również dziwką i, w dodatku, za co go podziwiam, próbujący ustawiać swoją siostrzyczkę nie raz sprawił, że podczas czytania na mojej twarzy odmalowały się jakieś emocje, będące najczęściej podziwem i rozbawieniem. To postać naprawdę bardzo barwna, po swojemu nawet dobra, z jakąś tam moralnością i niezwykłym sprytem. I chyba jedna postać, która naprawdę udała się Autorowi, pośród tłumu rozmytych albo ledwie nakreślonych sylwetek bohaterów, wypełniających książkę. Dlatego jestem już lepszej myśli niż po przeczytaniu pierwszego tomu, gdzie nawet Tyrion był mdły i bezbarwny, a żadna postać nie zachwycała.

Fabuła.. Oj, jej jest jeszcze więcej do bohaterów, ale mam nadzieję, że nie będę tego już tak bardzo szczegółowo opisywać, jak zrobiłam to powyżej (już zaczynają mną targać wrzuty sumienia, że tak Was zanudziłam opisywaniem po kolei każdej postaci. Zresztą, opisując szczegółowo historię, za wiele dałabym spojlerów, które przecież mogą popsuć lekturę tym, którzy nie czytali. W każdym razie to, co dzieje się w książce, bardzo mnie przygniotło. Czytałam bardzo długo, fragmentami, ale i tak już pod koniec zapomniałam, co działo się na początku. Zresztą, przeglądając potem książkę pobieżnie uznałam, że niewiele straciłam. Tak naprawdę akcja rozkręca się dopiero pod koniec, w czasie bitwy o Czerwoną Twierdzę, a wcześniej bohaterowie najczęściej idą w różnych kierunkach, zabijają się lub zdobywają kolejne zamki z pomocą żołnierzy lub głupiej czarodziejki albo wciąż intrygują, bo przecież każdy chce zasiąść na Żelaznym Tronie. Na początku jest jeszcze ta kometa, która dla każdego z bohaterów jest zwiastunem czego innego, a w rzeczywistości, przynajmniej jak tak sądzę, jest symbolem smoków Dany. Później jakoś pisarz zapomina o komecie, jakby przestała istnieć. Trochę, jak zwykle, przesyt rzeczy, bez których opowieść mogłaby wartko płynąć do przodu, tyle tych szczegółów, że człowiek, który czyta bez większego zainteresowania, ba, fan serii, większość zapomni, już nie mówiąc o niemal dosłownych scenach seksu i przemocy, w których Autor się lubuje i które, jeśli już musiałyby być, powinny zostać okrojone do kilku wzmianek. Przez to wszystko, nawet jeśli wiemy, że zaraz stanie się coś ciekawego, bo do tego zmierza fabuła, nudzimy się, opadając z historią na mieliznę dłużyzn i niepotrzebnych wątków, które, mam wrażenie, mają na celu sztucznie nadmuchanie książki. Oczywiście, zdarzają się takie perełki jak scena modlitwy Catelyn w sepcie, w czasie wizyty w obozie Renly'ego, ale bardzo rzadko – jedna na taką opasłą księgę!

Językowo też nie ma fajerwerków, wręcz przeciwnie. Zdania jak w poprzednim tomie są krótkie, jakby urwane, nie mają płynności i przez to nie czyta się płynnie, wręcz przeciwnie. Opisy są toporne, mało plastyczne, nieciekawe, nie sprawiają, że czuje się jakby się było w opisywanych wydarzeniach, a dialogi raczej nie powalają- wręcz przeciwnie. Cóż, prawda jest taka, że pisarz wciąż ma mały zasób słownictwa i wciąż nie zjadł słownika, a i przecież jest mężczyzną, który nie jest wrażliwy na barwy i faktury. Chociaż.. scena modlitwy Catlyn w sepcie, najlepsza w całej serii oznacza się niezwykłą wirtuozerią słowną, jakby napisał ją ktoś inny (broń mnie Boże, to nie oznacza, że podejrzewam o coś Autora, bardziej skłaniam się ku tezie, że pisarz „poczuł” tę scenę), ginie w morzu sprawnego, przystępnego, ale bezbarwnego pisania.

To niestety sprawia, że powieść nie ma klimatu. Żadnego mrocznego, zimnego czy egzotycznego klimatu, czegoś, dzięki czemu książkę czytałoby się z autentyczną przyjemnością. Nic z tego rodzaju, nawet w słynnym, upiornym zamczysku Harrenhall czy zza Murem, gdzie rządzi Mance, ponury, dziwnie przypominający Siwobrodego z tej bajki-horroru Craster, a na każdym kroku można poczuć na plecach spojrzenia Innych, natomiast zimno przepoławia cię na pół, tak jak miecze Dzikich. To się, moi drodzy, nazywa niewykorzystaniem potencjału historii i, niestety, jest spotykane przeze mnie częściej, niż się komukolwiek wydaje. Jak tym Autorom nie może być żal marnować takich ciekawych historii..

Pomysłów Autor dużo nie miał, pomijając oczywiście wszystkie intrygi i bitwę. Nie byłam nawet zaskoczona informacją, że dzieci Starków są zwierzoludami, chociaż, trzeba przyznać cała otoczka wokół wilkorów i Brana była bardzo, ale to bardzo ciekawa. Melisandre i jej cienie były zbyt, moim zdaniem, ohydne, by o tym mówić, przynajmniej taka jest moja opinia. Mur jednak był najciekawszy, pełen tajemnic i zagadek, a także dzieci lasu, na które niecierpliwie czekam oraz Innych, których zdążyłam polubić. Jeśli chodzi o wątek Daenerys, uważam, że smoczki są sympatyczne, a Quarth to najciekawsza rzecz, jaką pisarz wymyślił. Więcej perełek nie wyłowię, bo książka była zbyt gruba, żeby ogarnąć naraz i zapamiętać wszystko (gdybym chciała, zapamiętałabym ze szczegółami, ale nie chciałam, bo niezbyt to lubię). Brakowało tylko prawdziwych duchów w Harrenhall, ale mam nadzieję,że w dalszych tomach mojemu pragnieniu stanie się zadość.

I cóż ja powiem? Chyba powtórzę to, co napisałam kilka kilometrów wyżej: książka nijaka. Dość nijaka. I nie podniosła poprzeczki następnemu tomowi, ani nie też jej nie opuściła. Nie rozumiem zachwytów nad nią i to wcale nie dlatego, że kocham wszystko Tolkiena. Chociaż podziwiam pracę Autora, który siedział i wklepywał w komputer osiemset stron i w dodatku wymyślał to wszystko we własnej głowie, uważam, że po prostu niezbyt mu się udało i cóż – nie jetem nawet zawiedziona. Nie wiem, czy po prostu nie w moim guście, czy jednak, tak jak myślę, Autor wciąż nie podciągnął swojego warsztatu, czy, w pewien sposób, pisarz pomylił się co do ciężaru tej opowieści i zaserwował za dużo. Chyba to ostatnie, tak myślę. Mimo wszystkiego – tej nudnej i przydługiej wizyty w Westeros – zaczęłam, a to oznacza, że muszę skończyć. Jak odpocznę. Jak odpocznę znów złożę wizytę w krainie tysiąca i jednego lorda..

Tytuł: „Starcie Królów”

Autor: G.R.R Martin

Moja ocena: 5,5/10

Ta recenzja bierze udział w wyzwaniu "Czytam Fantastykę II"